छिन्नमस्ता माता जयंती

 आज छिन्नमस्ता माता जयंती. 

छिन्नमस्ता जयंती ही वैशाख शुद्ध चतुर्दशीला असते. छिन्नमस्ता हे देवी पार्वतीचे अथवा चिंतापूर्णी देवीचे रूप मानतात. ती दशमहाविद्यांपैकी एक अत्यंत महत्वाची देवता मानली जाते. आहे. या देवीला  प्रचंड कालिका,प्रचंडचंडिका अशा इतरही नांवांनीं ओळखले जाते. 

उग्र स्वरूप असलेल्या या देवीचे रूप दिसण्यास अत्यंत भीषण असून या देेेवीच्या एका हातात तिचे कापलेले मस्तक व एका हातात शस्त्र आहे. कापलेल्या शिरविहीन धडातून रक्ताच्या तीन धारा निघून त्या शेजारी असलेल्या देवीच्या दोन्ही मैत्रिणींच्या तोंडात पडत आहेत. गळ्यात कवट्यांची माळ आहे. व ती एका मैथुनरत जोडप्याच्या पाठीवर उभी आहे. 

हिंदू धर्मातील देवी-केंद्रित परंपरेनुसार शाक्त पंथातील कालीकुला संप्रदायामध्ये छिन्नमस्ताची पूजा करतात. जरी छिन्नमस्ता देवी हिला महाविद्यांपैकी एक म्हणून संरक्षित स्थान प्राप्त झाले असले तरी तिची मंदिरे मुख्यतः नेपाळात आणि पूर्व भारतात आढळतात, आणि तिची सार्वजनिक पूजा दुर्लभ आहे. ती एक तांत्रिक देवता आहे आणि गूढ तांत्रिक अभ्यासक तिची उपासना करतात. 'छिन्नमस्ता ही चिन्नमुंडाशी संबंधित आहे - ती तिबेट बौद्ध देवी वज्रयोगिनीचे तुच्छ-मुंडक रूप आहे. शाक्तपंथमतानुसार छिन्नमस्ताची उपासना करणारे राहूच्या प्रभावापासून मुक्त होतात. 

छिन्नमस्ता देवीची साधना ।। ओम  श्रीं ह्रीं क्लीं ऐं वज्र वैरोचनीयै हूं हूं फट स्वाहा: ।। या बीजमंत्राने करतात. 

सोबतच्या छायाचित्रात दाखविलेली छिन्नमस्ता देवीची आदिम शैलीतील धातूची मूर्ती नाशिकच्या सार्वजनिक वाचनालयाच्या वस्तू संग्रहालयात पाहावयास मिळते.