आज 'कार्तिक शुक्ल त्रयोदशी' म्हणजे शिवचैतन्य महायोगी गोरक्षनाथ महाराजांचा प्रकटदिन.
महायोगी श्रीगोरक्षनाथ यांना बोली भाषेत ‘गोरखनाथ’ या नावाने संपूर्ण भारतीय उपखंडात ओळखतात. गोरक्षनाथांचा उल्लेख सर्व भारतभर आढळतो. यामध्ये अठरापगड जाती व पंथ त्यास मान्यता देतात हे विशेष होय. नाथ संप्रदायास वैचारिक अधिष्ठान प्राप्त करून देण्याचे श्रेय गोरक्षनाथांकडे आहे. ‘गोरक्ष शतक’ या त्यांच्या ग्रंथामुळे नाथ पंथास चिरस्थायी पाया मिळाला. नाथतत्त्वाच्या ज्ञान व शैवभक्तीचा प्रचार त्यांनी काठमांडू ते कन्याकुमारी आणि काबूल ते कोलकाता असा समर्थपणे केला. भारतात भ्रमंती करून त्यांनी असंख्य लोकांना नाथ तत्त्वाचा उपदेश केला आणि अगणित शिष्य निर्माण केले. त्यांचे शिष्य अठरापगड जातीत व भारताच्या कानाकोपऱ्यांत पसरले. काही शिष्यांनी मठांची स्थापना करत जनसामान्यांपर्यंत नाथतत्त्व पोहोचेल अशी व्यवस्था केली. आद्य शंकराचार्यानंतर अद्वैत भूमिकेच्या पातळीवर जनजागरण करणारा एवढा मोठा पुरुष म्हणून ते ख्यात आहेत.
पूर्वीच्या काळात त्र्यंबकेश्वरचा गोरक्षनाथ मठ म्हणजे नाथ संप्रदायाचे देशातील अतिशय महत्त्वपूर्ण केंद्र होते. दर्शनीसिद्ध नाथ तयार होईर्प्यत शिक्षण देण्याचे कार्य या ठिकाणी होत असे. एकदा शिक्षण पूर्ण झाले की, दर्शनी नाथ मठातून भ्रमंतीला बाहेर पडत. नाथ संप्रदायाच्या प्रचार व प्रसाराची धुरा त्यांच्यावर होती.
त्र्यंबकेश्वर येथे योगीराज गोरक्षनाथ यांनी पेटवलेली धुनी आजही प्रज्वलित आहे. पुराण कथेनुसार भगवान परशुरामास आपल्या हातून पाप झाल्याने त्यांना शांताता लाभत नव्हती. शांतता मिळविण्यासाठी ते त्र्यंबकेश्वर येथे आले. गुरू गोरक्षनाथानांनी त्यांना दीक्षा दिली. त्यांनी हाती पात्र देवता घेऊन ते कर्नाटक मंगलोर येथे गेले होते. तेथे त्यांना पाहून समुद्रमागे सरकला व त्यांना शांतता लाभली. नाथपंथात आजही सिंहस्थात त्या प्रमाने पात्र देवतेची स्थापन करून राजाची निवड होते. पात्रदेवता घेऊन ठिकठिकाणी मुक्काम करीत मंगलोर कर्नाटक येथे कदली मठापर्यंत प्रवास होत असतो. येथे आजही मंजुनाथाचे मंदिर आहे व गोरक्षनाथांनी प्रज्वलित केलेली ज्योत आहे.
ब्रह्मगिरी पर्वतावर गंगाद्वाराजवळ गुरु गोरक्षनाथ यांनी तपश्चर्या केलेली गुंफा आहे. #ब्रह्मगिरी पर्वतावर कौलगिरी नामक भागात अनुपम शिळा आहे. नवनाथ व ८४ सिद्धांना या शिळेवर गुरू गोरक्षनाथांची उपदेश केल्याने या शिळेला अनुपम शिळा म्हणतात. अनुपम म्हणजे उपमा नसलेली शिळा. या अनुपम शिळेला बोलीभाषेत #अनुपान शिळा असेही संबोधन आहे.
गुरु गोरक्षनाथ प्रकटदिनाच्या सर्व भक्तांना हार्दिक शुभेच्छा.
No comments:
Post a Comment